Een van de meest veelvoorkomende ziektes bij paarden is hoefbevangenheid. Hoewel bepaalde paardenrassen er vatbaarder zijn voor voor zijn dan anderen is het voor iedere paardeneigenaar van belang om te weten wat hoefbevangenheid of laminitis inhoudt. Waaraan je een hoefbevangen paard kunt herkennen en weten hoe je hoefbevangenheid het best kunt behandelen.
Hoefbevangenheid, ook wel laminitis genoemd, is een ontsteking aan de hoeven van een paard of pony. De hoeflederhuid raakt ontstoken waardoor vocht en pus zich ophopen. In het meest ernstige geval gaat het hoefbeen kantelen. Dat leidt ertoe dat het tegen de zool van de hoef drukt of er zelfs doorheen komt. Helaas kan het paard in zulke ernstige gevallen niet altijd meer genezen worden. Het is dus belangrijk om bewust te zijn van de oorzaken en signalen als paardeneigenaar.
Hoefbevangenheid bij pony's of paarden kan zowel acuut ontstaan als chronisch zijn. Zeker in het eerste geval, dus bij acute hoefbevangenheid is het heel belangrijk om snel in te springen en contact op te nemen met de dierenarts. Gebeurt dit niet in één a twee dagen, dan zal het hoefbeen loskomen van de hoefwand (de chronische hoefbevangenheid fase). De kans op genezing van het hoefbevangen pony of paard is dan gering. Meestal komt de ontsteking voor bij de voorste hoeven, maar dat betekent niet dat het nooit bij de achterste hoeven kan voorkomen.
Er zijn verschillende oorzaken van laminitis of hoefbevangenheid bij paarden. Het is eigenlijk een stofwisselingsziekte. Zodoende is verkeerde voeding een van de meest veel voorkomende aanleidingen van hoefbevangenheid. Met name teveel koolhydraten of zetmeel kunnen de kenmerkende ontsteking veroorzaken. Deze voedingsstoffen komen vooral voor in voorjaarsgras: wees daarom extra alert als je je paard op de weide huisvest in de lente. Ook giftige planten en andere gifstoffen vormen een gevaar en kunnen leiden tot hoefbevangen paarden. Let daarnaast op met krachtvoer. Bij paarden en pony's is plotseling de voeding wijzigen nooit een goed idee, zeker ook niet met het oog op de risico’s van hoefbevangenheid.
Er zijn een tweetal aandoeningen die bij kunnen dragen aan het ontstaan van deze ziekte, namelijk EMS (Equine Metabolic Syndroom) en PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction), ook wel cushing genoemd in de volksmond. EMS komt vooral voor bij sobere paardenrassen zoals shetlanders of haflingers. Een combinatie van overgewicht en insulineresistentie kan EMS veroorzaken, wat vervolgens weer een risicofactor is voor hoefbevangenheid.
Bij PPID is de hormoonhuishouding van het paard niet op orde. De hypofyse is overactief. Een van de symptomen, naast overmatige haargroei, van deze ziekte is hoefbevangenheid bij paarden. Overigens kunnen andere problemen rondom hormonen ook leiden tot laminitis. Wees daarnaast alert bij bepaalde geneesmiddelen, bij merries waarbij de nageboorte te lang in het lichaam is gebleven en bij overbelasting
Hoefbevangen paarden en pony's zullen niet graag in beweging komen, want dat is heel pijnlijk. In het begin zal een paard zich stijf voortbewegen. Is dat het geval, controleer dan gelijk de hoeven. Als deze warm zijn en het paard aangeeft dat het pijnlijk of gevoelig is dat je hem daar aanraakt, trek dan gelijk aan de bel bij je dierenarts. Ook voel je vaak duidelijk de hartslag in de hoef.
Als je deze signalen mist of niet ingrijpt, zullen er ernstige symptomen ontstaan. De stijfheid zet zich om in kreupelheid. Het wordt voor je paard of pony steeds pijnlijker om te bewegen dus het is heel goed mogelijk dat het dier geen stap meer wilt verzetten. Daarnaast zie je dat sommige paarden met een ontsteking in de hoeven ze één voor één optillen om ze maar niet teveel te belasten.
Veel paardenliefhebbers zullen de positie herkennen waarin een paard naar achteren lijkt te leunen doordat de achterbenen onder het lichaam zijn geplaatst en de voorbenen juist erg naar voren. Dat is namelijk een kenmerkende illustratie van een hoefbevangen paard en een teken dat de dierenarts onmiddellijk moet komen.
Zoals bij veel ontstekingen en ernstige pijn het geval is, zal een paard wellicht ook koorts hebben, gaan zweten en een hoge hartslag hebben. Als het heel ernstig is, gaat het dier zelfs languit liggen. Dan is het eigenlijk al te laat. Snelle, deskundige behandeling is essentieel.
Schakel gelijk een dierenarts in als je vermoedt dat je paard hoefbevangen is. Een goede behandeling is van levensbelang om erger te voorkomen. De dierenarts zal testen of het paard hoefbevangen is en controleren waar de pijn vandaan komt met bijvoorbeeld röntgenfoto’s. Er zijn dan twee belangrijke vervolgstappen, afhankelijk van het stadium van de ziekte: medicatie en opsporen van de oorzaak. De medicatie die de dierenarts voorschrijft is met name om de ontsteking te remmen en de pijn te verminderen. Het opsporen van de oorzaak, bijvoorbeeld door bloedonderzoek, kan voorkomen dat het nog een keer gebeurt.
In samenwerking met een goede hoefsmid kan de hoefbevangenheid geremd of zelfs genezen worden. De hoefsmid kan namelijk het paard speciaal beslag geven of op een aparte manier bekappen zodat de druk afneemt en de pijn verlicht wordt. Nadat de ernstigste symptomen over zijn probeert de hoefsmid de hoef weer recht te zetten.
Wat kan je zelf doen? Stal je hoefbevangen pony of paard niet op een groene weide maar kies voor de stal of een paddock met alleen zand. Juist een natte paddock heeft de voorkeur, want dat koelt en bovendien is de veerkrachtige ondergrond prettig om de druk beter te verdelen over de gehele hoef. Voorkom ook dat je paard onnodig loopt, dat is alleen maar pijnlijk.
Het liefst wil je natuurlijk voorkomen dat je geliefde paard hoefbevangen raakt. Met name voorjaarsgras vormt een risico dus let goed op als je je paard in het voorjaar op de weide laat. Ook in het najaar is het mogelijk dat er, door veel regenval, veel suikers in het gras ontstaan. Door de manier waarop suikers ontstaan in gras, is de middag het meest gevaarlijk voor paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid. Zet je paard liever in de ochtend op de wei.
